کارولین انینگ - بی بی سی
دو سال بعد از سرنگونی زین العابدین بن علی در تونس، بسیاری از زنان از اینکه می توانند آزادانه با پوشش اسلامی از جمله نقاب در انظار عمومی ظاهر شوند خوشحالند اما بعضی دیگر نگران از دست دادن آزادی های خود هستند.
به دیدن اریجه ناصر رفته ام که از میان لایه های پارچه ای سیاه که به دور صورتش پوشیده با من روبوسی می کند.
این دانشجوی ۲۲ ساله زبان انگلیسی بعد از انقلاب به خواست خود تصمیم گرفت تا صورتش را با نقاب (برقع) بپوشاند و تنها چشمانش پیدا باشد.
او می گوید: “وقتی در خیابان راه می روم احساس می کنم یک شاهزاده هستم. قبل از انقلاب، پوشش اسلامی ممنوع بود اما حال ما راحت تر می توانیم به فعالیت های مذهبی خود ادامه دهیم.”
خانم ناصر و بسیاری دیگر از تونسی های محافظه کار از آزادی که بعد از انقلاب تونس نصیب‌شان شده بهره برده اند.
حزبی که در راس حکومت است، با داشتن اکثریت کرسی های پارلمان، باعث شده که سیاست های سکولار رژیم پیشین که سرسختانه اعمال می شد، رها شود و زنان با حجاب و مردان ریش دار در خیابان های تونس به وفور دیده شوند.
این پدیده جدید بسیاری از زنان تونسی را نگران کرده است.
در تظاهراتی که اخیر در یکی از خیابان های مرکزی تونس برگزار شد، ۸۰۰ نفر با سر دادن شعارهایی علیه حزب حاکم، خواهان کشوری سکولار شدند.
چند زن میانسال دست دختران نوجوانی را که در پیاده روها تظاهرات را مشاهده می کردند، می کشیدند و می گفتند “بیایید، این به آینده شما هم مربوط است.”
لینا بن مهنی، وبلاگ نویس، به دور از جمعیت تظاهر کننده و در حالیکه پرچم تونس را روی شانه هایش انداخته بود توضیح داد: ” تونس در جهان عرب همیشه جزو کشورهایی به حساب می آمده که در زمینه حقوق زنان پیشرو بوده است. اما حالا حقوق ما در خطر افتاده است.”
او در ادامه گفت: “قبل از انقلاب ما خواهان حقوق بیشتر بودیم اما حالا فقط می خواهیم حقوقی را که داشتیم حفظ کنیم.”
اعتراض عریان
در تونس تحت رهبری زین العابدین بن علی، زنان از آزادی های بیشتری از خواهران خود در سایر کشورهای اسلامی برخوردار بودند.
آنها دارای حق طلاق هستند و چند همسری ممنوع است. البته طبق قانون مردان از ارث بیشتری نسبت به زنان برخوردارند.
دولت جدید به رهبری جنبش نهضت اسلامی این حقوق را از بین نبرده است.
سعید فرجانی، یکی از اعضای ارشد جنبش نهضت گفت که این حزب “نمی خواهد شیوه زندگی را به مردم تحمیل کند. ما می خواهیم از آزادی دفاع کنیم.”
این حزب مجبور شد در پی مخالفت و اعتراض به یکی از مفاد پیش نویس قانون اساسی در مورد حقوق زن کوتاه بیاید.
در پیش نویس قانون اساسی بر اساس ایدئولوژی این حزب از واژه “مکمل” در خصوص رابطه بین زن و مرد در خانواده استفاده شده بود. اما بعد از واکنش شدید گروه های فعال حقوق زنان این کلمه به “تساوی” تغییر یافت.
آقای فرجانی گفت: “ما هم از حقوق این دختر که با نیم تنه برهنه دست به تظاهرات زده است دفاع می کنیم، هم از حقوق زنانی که نقاب بر چهره می زنند.”
منظور او از دختر نیمه برهنه، امینه دختر ۱۹ ساله تونسی است.
امینه در فیس بوک صفحه ای به راه انداخته است به نام جنبش بین المللی زنان فمینیست و عکسی از خود با نیم تنه عریان در این صفحه منتشر کرده و روی سینه خود به عربی نوشته است: ” بدن من متعلق به من است نه آبروی دیگری.”
اعضای حزب نهضت، بر خلاف محافظه کاران دیگر تونسی آشکارا با فعالیت های امینه مخالفت نکردند.
یکی از روحانیون سلفی خواسته است که امینه را شلاق بزنند و او را سنگسار کنند.
کشف مجدد مذهب
بسیاری از زنان تونسی احساس می کنند که حقوق آنها در معرض خطر است.
آمنه جلالی، رئیس دیده بان حقوق بشر در تونس گفت: “وضعیت زنان در حال حاضر، با گذشت دو سال از فروپاشی رژیم سابق، دارای تضاد است.”
او افزود که از نظر قوانین موجود موقعیت زنان تغییری نکرده است اما “در اعماق جامعه تغییرات بزرگی در حال شکل گیری است.”
خانم جلالی می گوید: “تعداد افراطگرایان بیشتر شده است. تعداد گروه های موسوم به سلفی که اصولا دیدگاه های مذهبی خود را بر جامعه تحمیل می کنند نیز رو به افزایش است. به نظر من این تغییرات تاثیر بزرگی بر زنان خواهد گذاشت.”
البته هنوز هم تونس نسبت به سایر کشورهای همسایه خود، لیبرال تر است. بسیاری از زنان بی حجابند و مقامات حزب نهضت و حتی بعضی از روحانیون با زنان دست می دهند.
اما تعداد زنان با حجاب رو به افزایش است. همچنین مردانی که ریش بلند می گذارند، لباس های بلند یکسره می پوشند و روی سرشان عرق‌چین می گذارند.
بعضی از زنان می گویند که بیش از پیش برای استفاده از پوشش اسلامی تحت فشارند و مردها می گویند بارها از طرف محافظه کاران به آنها گفته شده که استفاده از مشروبات الکلی را کنار بگذارند.
شیخ محمد منصف ناصر، معلم مدرسه و امام یکی از مساجد محلی در شهر قفصه گفت که از زمان انقلاب شاهد گرایش بیشتری به اسلام بوده است.
او می گوید: “مردم مجددا دارند دین خود را کشف می کنند. هنگام نماز جماعت صبحگاهی تنها یک ردیف نمازگزار به مسجد می آمدند اما حال بین ۵ تا ۶ ردیف که بیشتر آنان را جوانان تشکیل می دهند برای نماز خواندن می آیند.”
“سلفی ها را بدنام کرده اند”
بسیاری از سکولارها این را نتیجه تاثیر و نفوذ کشورهای دیگر از جمله عربستان سعودی و قطر می بینند.
اما به عقیده آقای ناصر نگرانی زنان سکولار و لیبرال از دو چیز نشات می گیرد. یکی آنکه مردم عادت به دیدن “مسلمانان واقعی” در تونس را ندارند. دیگر آنکه بخشی از گروه های موسوم به سلفی که در اینجا به آنها “جهادی” هم می گویند، سلفی های “علمی” را بدنام کرده اند.
جمال بوثوری یک از روحانیون سلفی با گفته های آقای ناصر موافق است.
این روحانی ۲۳ ساله می گوید رسانه ها مشکل بین زنان و اسلام گرایان محافظه کار را دو چندان برابر نشان می دهند.
او می گوید: “مردم در تونس همیشه درباره این مسئله صحبت می کنند اما آنها در اشتباهند.”
به عقیده او :”نگرانی زنان در تونس بیشتر به خاطر عدم آگاهی آنها در مورد ایدئولوژی ماست. بعضی از سلفی ها هم ما را بدنام کرده اند.”
او افزود: “رابطه ما با زنان بر اساس احترام بنا شده است و احترامی که هر زن برای وظایف خود در زندگی اش قائل است.”
آقای بوثوری افزود: “ما امروزه در مورد وظایف زن و مرد گیج شده ایم.”
البته همین اظهارات است که موجب نگرانی بسیاری از زنان تونسی شده است.
در میان مخالفان حزب نهضت یک باور ریشه دوانده است که این حزب به پنهانی با سلفی ها کار می کند و در ارتباط است.
آقای فرجانی سعی کرد از نگرانی های آنها بکاهد: “نهضت معتقد است که تا زمانی که مردم صلح و آرامش را حفظ کنند می توانند، آزادی بیان داشته باشند و هر آنچه می خواهند ستایش کنند. می توانند نقاب به صورت بزنند یا در ساحل بیکینی بپوشند. فقط شیوه زندگی خود را نباید به دیگران تحمیل کنند.
برای سمیرا علوی، معلم در شهر کسرین و بسیاری از زنان مشابه او، اینها ادعاهایی پوچ بیش نیست.
او می گوید: “حزب نهضت دو رو است. ما نمی دانیم کدام حرف های آنها را باید باور کنیم. آنها از مذهب به عنوان یک ویترین استفاده می کنند. اما وقتی پای حقوق زنان به میان می آید، داستان فرق می کند. ما می خواهیم پیشرفت کنیم نه پس رفت.”
تونس: دعوا بر سر بیکینی و نقاب
